Dünyanın en kaliteli zeytinyağlarının ve sofralık zeytinlerinin üretildiği bir ülkede yaşıyoruz. İlk zeytin ağacı da bundan 60 bin yıl önce Anadolu’da ortaya çıkıyor.
Zeytinyağı 12 bin yıl önce bu topraklarda keşfediliyor. Böyle bir geçmişle, böylesi kaliteli ürünlerle dünyanın en önemli zeytinyağı üreticisi olabilirdik ama maalesef hâlâ taklit ve tağşişle uğraşıyoruz.
Bu yüzden zeytinyağı dendiğimde aklıma ilk gelen, bilgisine birikimine güvendiğim Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi İcra Direktörü Dr. Mustafa Tan’dan bir durum değerlendirmesi yapmasını istedim. Dr. Tan aynı zamanda bir üretici de ve o da belli ki dertli.
Bugüne kadar bu değerli ürünümüze yeteri kadar sahip çıkmadığımızı söylüyor. “Sadece 2000 yıllık zeytincilik geçmişine sahip İtalya bizden 10 bin yıl sonra devraldığı bu bayrağı öyle yükseklere taşıdı ki tüm dünya onun sanki öz bir İtalyan olduğunu sanıyor ve hâlâ hayranlıkla izlemeye devam ediyor. İspanya ise global üretim bakımından dünyada lider, biz ise üretimde komşumuz Yunanistan’ın zaman zaman da Tunus’un ardından geliyoruz” diyor.
Ancak Dr. Tan yine de çok karamsar bir tablo çizmiyor. Son 15 yılda gerek ağaç sayısında artış gerekse üretim, tüketim ve ihracatın ambalajlıya doğru yükselişi anlamında güzel gelişmeler yaşandığını vurguluyor. “Şayet Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi ve Bakanlığımızın koyduğu hedeflerin uygulanmasında teşvikler anlamında daha ciddi ve kararlı kararlar alınırsa zeytin ağacı anavatanı Anadolu’da layık olduğu liderlik koltuğuna da oturabilir” diyor.
Kişi başına tüketim hâlâ 2 litre civarında. Bizim gibi zeytinyağı üreten AB ülkelerinin neredeyse onda biri olmasının birçok nedeni var ama en önemli nedenleri arasında zeytinyağının sadece zeytinyağlı yemeklerde kullanılacağı algısı ve pahalı imajı geliyor.
Mustafa Tan’a göre “Halk zeytinyağına yaklaşmaya bile korktu. Zeytinyağı çok çileler çekti öz vatanı Anadolu’da!
Oysa zeytinyağı ticaret devi İtalya gibi tüm dünyada kabul edilen yararlarını ve değerlerini anlatmalıydık. Türkiye yaklaşık dünya üretimi olan 3 milyon ton zeytinyağı üretecek kapasiteye sahip bir ülke”.
Taklit ve tağşişle mücadele
Mustafa Tan son yıllarda taklit ve tağşişle mücadelede çok sıkı denetim yapılmasına rağmen yeterince başarılı olunamadığını düşünüyor. Taklit ve tağşiş ekseninde haksız rekabetin artması ile kayıt dışılığın önlenememesi hem kalite artışını ve hem de sektörün büyümesinin önündeki çok önemli engellerden. Yeni bir yasayla cezai yaptırımın arttırılmasının gerekli olduğuna inanıyor. Ciddi anlamda caydırıcı para cezası uygulanması, sürekli olması halinde ticaretten men edilmesi şart diyor.
