Aydın Ticaret Odası (AYTO) Yönetim Kurulu Üyesi Veli Tuna, “Ülkemizde 2000’li yılların başında 100 milyon adet olan zeytin ağacı sayısı, 2016/17 sezonunda yaklaşık 174 milyon adete yükseldi” dedi.
AYTO Yönetim Kurulu Üyesi Veli Tuna, ülkemiz zeytin ve zeytinyağı sektörüne ilişkin tespitler, sorunlar ve çözüm önerilerini değerlendirdi. Zeytin ve zeytinyağı sektörünün dünya ve ülke ekonomisindeki yerine değinen Tuna, açıklamasında şu ifadelere yer verdi;
“Ülkemiz coğrafi konumu, iklim ve toprak özellikleri ile zeytin üretiminde dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almaktadır. Dünya genelinde yaklaşık 10 milyon hektar alanda bulunan 900 milyon zeytin ağacından yüzde 98’ i Akdeniz çanağında bulunmaktadır. Son 5 yılda dünya geneli zeytinyağı üretimi ortalaması yaklaşık 3,2 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Dünya zeytinyağı üretimi dalgalanmalar göstermekle birlikte artış eğilimindedir. Zeytin üretiminde önemli ülkeler; İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye ve Tunus’tur. Zeytinyağı üretiminde AB ülkelerinin payı yıllara göre değişmekle birlikte ortalama yüzde 70’dir. Dünya zeytinyağı ihracatı artan talebe bağlı olarak yıllara göre artış eğilimindedir. Dünya zeytinyağı fiyatları, zeytinyağı üretiminde öncü olan İspanya ve İtalya borsalarında oluşmaktadır. Dünya zeytinyağı üretiminin de ihracatının da yarısından fazlası bu iki ülkeye aittir. Doğa koşullarındaki olumsuzluklar, ürünün periyodisite (dönemsellik) özelliği ve hastalıklar; zeytinyağı arzını dalgalandırmaktadır. Dünya zeytinyağı üretiminin hemen hemen Akdeniz ülkeleri ile sınırlı kalması ve diğer yandan dünya genelinde zeytinyağına olan talebin artması da zeytinyağı fiyatlarına yansımaktadır.”
“ZEYTİN ÜRETİMİNİN YÜZDE 75’İNİ YAĞLIK ZEYTİN OLUŞTURMAKTADIR”
Ülkemizde en çok zeytin üretimi gerçekleşen illerin Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir, Bursa, Manisa, Çanakkale, Gaziantep ve Mersin şeklinde sıralandığını belirten Tuna, “Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 2017 yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu’nda, ülkemizde 2000’li yılların başında 100 milyon adet olan zeytin ağacı sayısının 2016/17 sezonunda yaklaşık 174 milyon adete yükseldiği ifade edilmektedir. Son 5 yılın zeytinyağı üretim ortalamasının yaklaşık 159 bin ton, sofralık zeytin üretim ortalamasının 420 bin ton, yağlık zeytin üretiminin ise 1 milyon 300 bin ton olmak üzere 2016/17 yılında toplam zeytin üretimi1 milyon 730 bin ton olarak gerçekleştiği ve Türkiye’ de yaklaşık 320 bin zeytinci aile işletmesi mevcut olduğu belirtilmiştir. Türkiye zeytin üretimi yıllar itibariyle artış göstermiştir. Bunun en önemli nedenlerinden biri de yıllara göre zeytin üretim alanlarındaki artıştır. Son yıllarda yeni zeytin bahçesi tesisi ve sertifikalı zeytin fidanı destekleriyle zeytin üretim alanları artış göstermiştir. Toplam zeytin üretiminin yaklaşık olarak yüzde75’ini yağlık zeytin oluşturmaktadır. Zeytin üretim alanları Ege ve Akdeniz bölgelerinde yoğunlaşmıştır ve yıllara göre artış eğilimindedir. Zeytin alanlarında en önemli iller Aydın, Muğla, İzmir’dir. Zeytin üretimi 2018 yılı 1 milyon 500 tondur. Yağlık zeytin üretiminde en önemli iller Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir ve Hatay’dır. Yağlık zeytin üretiminde; Ege Bölgesi’nin güney kesimi ve Akdeniz Bölgesi’nin Hatay ve Mersin illeri ön plana çıkmaktadır. Zeytinyağı üretimi; Türkiye’de zeytinyağı üretimi, zeytin üretimindeki dalgalanmalara bağlı olarak değişmekte ve dünyada ilk beş ülke içinde yer almaktadır. Türkiye zeytinyağı ihracatında ilk dört ülke arasında olmasına rağmen, zeytinyağı ihracatında öncü ülke olan İspanya’nın yaklaşık beşte biri kadar ihracat gerçekleştirmektedir. İthalat ise yok denecek kadar azdır” dedi.
“DESTEKLEME PRİMLERİ YILLAR İÇİNDE KESİNTİYE UĞRAMIŞTIR”
Türkiye’de Zeytin Destekleme Politikalarına da değinen Veli Tuna, “Zeytincilik sektörünün geliştirilmesi ve düzenlenmesi amacıyla oldukça geniş bir yelpazede uygulanan bu destekleme araçları zaman içerisinde bazı değişiklikler göstermiştir. Geçmişte uygulanan destekleme araçları içerisinde; destekleme alımları, girdi sübvansiyonları ve doğrudan gelir desteği (2000-2008) bulunmaktadır. Destekleme primleri yıllar içinde destekleme alımlarıyla yer değiştirerek kesintiye uğramıştır ancak günümüzde fark ödemesi adı altında devam etmektedir. 2018 yılında verilen desteklerden ise alan bazında dekara mazot ve gübre destekleri (dekara 14 TL), ikinci kategoride organik tarım desteği 70 liradır” ifadelerini kullandı.
